เมื่อวันที่ 6 กุมภาพันธ์ ที่สำนักสงฆ์เตาถ่าน หมู่ 8 ต.หนองลู อ.สังขละบุรี จ.กาญจนบุรี ติดชายแดนไทย-เมียนมาชาวมอญได้จัดกิจกรรม “วันรำลึกบรรพชนมอญ” (วันชาติมอญ) ปีนี้ครบรอบ ปีที่ 76 เพื่อแสดงออกถึงความรักและสามัคคีในหมู่ชาวมอญ และแผ่นดินถิ่นเกิดอันเป็นที่รักยิ่งด้วยการอนุรักษ์สืบสานวัฒนธรรมประเพณี อัตลักษณ์ชาติพันธุ์ ให้ดำรงคงอยู่เคียงคู่ผืนแผ่นดิน ธำรงไว้ซึ่งความหลากหลาย เมื่อวัฒนธรรมประเพณีมอญเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมไทย การอนุรักษ์และคงไว้ซึ่งวัฒนธรรมมอญท่ามกลางความหลากหลายการอยู่ร่วมกันอย่างงดงามลงตัว
“วันรำลึกบรรพชนมอญ” (วันชาติมอญ) ชาวมอญยึดถือปฏิทินทางจันทรคติ คือ วันแรม 1 ค่ำ เดือน 3 โดยนับเอาดิถีมงคลเมื่อวันแรกสร้างกรุงหงสาวดี อาณาจักรอันเกรียงไกรของชนชาติมอญเมื่อปีพุทธศักราช 1116 ภายในงาน “วันรำลึกบรรพชนมอญ” (วันชาติมอญ) ประกอบด้วยการทำบุญถวายภัตตาหารเพลแด่พระภิกษุสงฆ์มอญจากวัดต่างๆในพื้นที่อุทิศถวายแด่บุรพกษัตริย์ไทยและมอญ ตลอดจนบรรพชนมอญผู้ล่วงลับ มีการแสดง นิทรรศการประวัติศาสตร์สังคมเชิงวิชาการ นิทรรศการการแต่งกายเคลื่อนที่ของชาวมอญจากชุมชนต่างๆ รวมทั้งการแสดงการรำ การละเล่น ของชาวมอญในอดีต เพื่อให้เยาวชนคนรุ่นให้ได้มีโอกาสพบเจอ เรียนรู้เพื่อการอนุรักษ์ต่อไป
สำหรับ กิจกรรมในวันนี้มีชาวมอญจากชุมชนต่างๆ กว่า 1,000 คน มาร่วมกิจกรรม อาทิ ชาวไทยเชื้อสายมอญบ้านวังกะ บ้านหม่องสะเทอ บ้านซองกาเลีย อำเภอสังขละบุรี เข้าร่วมเป็นจำนวนมาก นอกจากนั้นชาวมอญจากบ้านบ่อญี่ปุ่น บ้านไร่อ้อย และเมืองพญาตองซู (เมียนมา) หากเป็นช่วงที่สถานการณ์ในประเทศเมียนมาปกติ ชาวมอญอ.สังขละบุรีและอ.พญาตองซู (เมียนมา) จะจัดกิจกรรมวันรำลึกบรรพชนมอญขึ้นที่บ้านบ่อญี่ปุ่น ซึ่งตั้งอยู่ติดชายแดนไทย-เมียนมา ตรงข้ามบ้านน้ำเกิ๊ก เนื่องจากบ้านบ่อญี่ปุ่นเป็นชุมชนมอญขนาดใหญ่ที่สุดในพื้นที่เมืองพญาตองซู ที่สำคัญเป็นพื้นที่ของชาวมอญที่พรรคมอญใหม่ (NMSP) เป็นกลุ่มการเมืองที่แยกตัวออกมาจากแนวร่วมมอญนำโดย นายชเวจีน เนื่องจากไม่พอใจที่ทางพรรคยอมวางอาวุธเมื่อ พ.ศ.2501 พรรครัฐมอญใหม่เคลื่อนไหวต่อต้านรัฐบาลพม่าในเขตรัฐมอญมายาวนาน ฝ่ายรัฐบาลพม่าพยายามจัดให้มีการเจรจาเพื่อยุติการสู้รบ การเจรจามีขึ้น 4 ครั้ง ตั้งแต่วันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ.2536 จนถึงการเจรจาครั้งสุดท้ายเมื่อวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ.2538 จึงสามารถตกลงกันได้และได้ลงนามในข้อตกลงหยุดยิงกับรัฐบาลพม่าเมื่อ 29 มิถุนายน พ.ศ.2538 จนถึงปัจจุบันนี้
แต่ปีนี้เกิดสถานการณ์ความรุนแรงขึ้นอย่างต่อเนื่องในพื้นที่ อำเภอพญาตองซู อยู่ตรงข้ามบ้านพระเจดีย์สามองค์และมีพื้นที่ติดต่อบ้านบ่อญี่ปุ่น ดังนั้นเพื่อความปลอดภัยของผู้ที่จะมาร่วมกิจกรรมในวันนี้จึงมีการเปลี่ยนสถานที่มาจัดที่สำนักสงฆ์วัดเตาถ่าน ซึ่งนับเป็นปีแรกที่ต้องย้ายสถานที่การจัดงานมาที่นี่
ขณะที่กิจกรรมวันรำลึกบรรพชนมอญ (วันชาติมอญ) ของพรรคมอญใหม่ปีนี้ ยังคงจัดขึ้นอย่างยิ่งใหญ่ในหมู่บ้านปะนังเปิง ในพื้นที่เขตปกครองมอญ ซึ่งตั้งอยู่ติดชายแดนไทย ที่เมืองเย ประเทศเมียนมา โดยมีนายหงสา และผู้บริหารพรรคมอญใหม่ ผู้นำกองทัพมอญ เข้าร่วมพิธีอย่างพร้อมเพรียง มีการจัดกิจกรรมสวนสนามของกำลังพล เพื่อแสดงความพร้อมของกองทัพในการปกป้องประชาชน และผลประโยชน์ของประชาชนในเขตปกครองของพรรคมอญใหม่
สำหรับ บรรยากาศชายแดนด่านเจดีย์สามองค์ (ชายแดนไทย-เมียนมา) ต.หนองลู อ.สังขละบุรี จ.กาญจนบุรี วันนี้ยังคงปกติ ประชาชนและนักท่องเที่ยวชาวไทยยังคงเดินทางมาท่องเที่ยว เลือกซื้อสินค้าในร้านค้าที่ตั้งอยู่รอบๆ ด่านเจดีย์สามองค์ ท่ามกลางการดูแลความปลอดภัยของเจ้าหน้าที่ทหารเฉพาะกิจลาดหญ้าฯ (กองกำลังสุรสีห์) ตม.สังขละบุรี ตชด.134 (สังขละบุรี) ขณะบรรยากาศในเมืองพญาตองซู (เมียนมา) ยังคงเห็นภาพประชาชนเดินทางไปมาบนท้องถนนแม้จะไม่มากนัก ขณะเจ้าหน้าที่เมียนมาประจำด่าน ตม.พญาตองซู (ด่านไม้กระดก) ยังคงรักษาความปลอดภัยอย่างเข้มงวด และตรวจตรารถยนต์ของชาวเมียนมาทุกคนที่เดินทางผ่านด่าน หลังจากเกิดสถานการณ์ความไม่สงบในพื้นที่เมืองพญาตองซู อย่างต่อเนื่องจากการลอบเผาสถานที่ราชการและการโจมตีเจ้าหน้าที่รัฐในช่วงกลางคืนของกองกำลังพิทักษ์ประชาชน หรือ PDF ประจำพื้นที่เมืองพญาตองซู
ข่าว/ภาพ : ปิยรัชต์ จงเจริญ ผู้สื่อข่าวจังหวัดกาญจนบุรี
